
Kişilik Bozuklukları
Dr. Sezer Sönmez
Psikiyatri Uzmanı
Kişilik bozukluğu yaygın ve kronik bir bozukluktur. Genel toplumdaki yaygınlığı
% 10 ile % 20 arasında olduğu hesaplanmakta ve süresi on yıllarla ifade
edilmektedir.Bu durum toplumdaki, en azından her 5-10 kişiden birinin kişilik
bozukluğuna sahip olduğu anlamına gelmektedir.Şiddet içeren veya içermeyen suç
örneklerinin çoğu ve hapishane populasyonunun büyük bir kısmı altta yatan bir
kişilik bozukluğu ile ilişkilidir.Bu bireylerin çalışma ve sevme yetilerinde
süregen bir bozuklukları vardır.
Kişilik Bozuklukları Alt Tipleri :
A Kümesi Kişilik Bozuklukları
Paranoid kişilik bozukluğu:Paranoid kişilik bozukluğunun temel özellikleri aşırı
şüphecilik ve diğer insanların davranışlarını kasten alçaltıcı, kötü niyetli,
tehtitkar, kötüye kullanıcı veya aldatıcı şeklinde yaygın bir yorumlama
eğiliminde olma ve bu yorumlara güvenmedir.
Şizoid kişilik bozukluğu: Erken erişkinlikte başlayan ve devam eden kişiler
arası ilişkilerdeki duyguların dışa vurumunda kısıtlılık ve sosyal bağlanmanın
olmamasıdır.Tek başına yapılan aktiviteleri tercih , yakın ilişkilere ilgi
duymamak ve zevk almamak, yakın arkadaşlık , dostluk kurmamak. Şizotipal kişilik
bozukluğu:Bilişsel algısal bozukluklar(tuhaf inanışlar ve büyüsel düşünce,
geleceği görebilme, 6. his diye bilinen inanışlar), tuhaf davranışlar kadar,
kişiler arası yakın ilişki kurma kapasitesindeki azalma ile ilişkili yaygın bir
hoşnutsuzlukla kendini gösteren sosyal ve kişiler arası iletişim yetersizlikleri
ile karakterizedir.
B Kümesi Kişilik Bozuklukları
Antisosyal kişilik bozukluğu:15 yaşından itibaren başlayan ve erişkinliktede
devam eden yaygın olarak başkalarının hakkını önemsememe ve başkalarının hakkına
tecavüz etmedir.Sosyal kurallara uymakta başarısız olma, hilekarlık,
,dürtüsellik, tekrarlayıcı fiziksel saldırganlık, tedbirsizlik, sorumsuzluk,
pişmanlık duymama, vurdumduymazlık temel özellikleri gösterirler.
Narsistik kişilik bozukluğu:Yaygın bir büyüklük duygusu, beğenilme ihtiyacı,
empati yoksunluğu ve süregen şiddetli kıskançlık temel
özellikleridir.(Kibirlilik kendini beğenmişlik, sınırsız başarı , güç , zeka ile
zihninin sürekli meşgul olması, yetkili olma hissi, insanları kendi çıkarı için
kullanma , yüksek seviyede beğenilme ve alkışlanma isteği, , kırılgan öz saygı,
davranışlarının başkaları tarafından izlenmesi durumunda daha motive şekilde
yapılması.)
Histrionik kişilik bozukluğu:Temel özellikleri kendini aşırı dramatize etme,
aşırı duygusallık ve dikkat çekmedir.(ilginin merkezinde olma ihtiyacı, fiziksel
görüntüsünü dikkat çekmek için kullanma, hızla değişen ve yüzeyel duygusal
ifadeler, provakatiflik, taklitçilik, abartılı taklitsel konuşma, gerçekte
olduğundan daha yakın ilişkileri var gibi gösterme, gecikmiş isteklere
toleransın az olması)
Borderline kişilik bozukluğu: Kendini sürekli boşlukta hissetme, gerçek ya da
hayali bir terkedilmeden kaçma için sürekli çılgınca çabalar gösterme, belirgin
ve sürekli olarak karasız benlik algısı ya da kendilik imajı, kendine zarar
verme olasılığı yüksek olan dürtüsel davranışlar, uygunsuz yoğun kızgınlık ve
öfke kontrol güçlüğü, tekrarlayan korkutmalar veya dikkat çekmeye yönelik
eylemler kendini kesmeler, aşırı yüceleştirme ile aşırı değersizleştirme
arasında değişmeyle karakterize dengesiz ve yoğun kişiler arası ilişkilerle
belirli bir bozukluktur.
C Kümesi Kişilik Bozuklukları
Çekingen kişilik bozukluğu: Temel özelliği eleştirilere aşırı ve yaygın duyarlık
, sosyal ketlenme ve yetersizlik duygularıdır.
Bağımlı kişilik bozukluğu: Yaygın ve abartılı bakım alma ihtiyacı ve buna bağlı
olarak oluşan yapışkan davranışlar, itaatkarlık, ayrılma korkusu ve kişiler
arası bağımlılıkla karakterizedir.
Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu: Katı ve inatçıdırlar.Düzenlilik,
mükemmelliyetçilik üzerine aşırı kafa yorarlar.Kendilerini işe ve üretkenliğe
adarlar, yapılan etkinliğin amacını unutacak kadar ayrıntılar, kurallar ve
listelerle uğraşabilirler.
Kişilik bozukluklarında tedavi psikofarmakoloji ve psikoterapilerle uzun zamanda
tamamlanır.
Kaynak: Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry sekizinci baskı